BEYİN FIRTINASI
Beyin fırtınasını ilk defa uygulamaya koyan ve kullanımıiçin gerekli koşulları belirleyen Alex Osborn’dur. Beyin fırtınasıhiçbir tür yargılamanın olmadığı ortamlarda gerçekleştirilir; yaratıcı ve orijinal fikirlerin doğmasına yardımcı olur. Beyin fırtınası, bir gruba ait öğrencilerin, açık fikirli olarak, bir konu olay veya problem durumu hakkında düşünmelerini ve mantıklı olup olmadığı endişesine kapılmadan olabildiğince çok sayıda fikir üretmelerini istemek olarak tanımlanabilir. Katılımcıların hayal güçlerini kullanmalarını sağlayan ve yaratıcılıkların yüreklendirici bir sorun çözme yöntemidir. Bireylerin yaratıcı düşüncelerini devreye sokarak çok sayıda fikri, bir grup insandan, kısa sürede elde etme tekniği olarak tanımlanabilir. Beyin fırtınası, değerlendirme yada sınırlama olmaksızın bir sorunun çözümüne ilişkin mümkün olduğunca çok çözüm yollarını elde etmek için düzenlenmiş olan bir grup çalışmasısürecidir. Beyin fırtınası, yaratıcı düşünmenin temel boyutlarınısomutlaştırmaktadır. Fikir, ancak verilen bir durumda uygulanabilen bir yeniliğin parçası olduğunda yaratıcı bir özellik taşır. Beyin fırtınası, sistemli bir yaklaşım ortaya koyması ve yaratıcılık yöntemleri içindeki kullanımı göz önüne alındığında düşünce oluşturmaya yönelik geniş kapsamlı bir süreçtir.
Öğretmen sınıfısürekli güdüleyerek, heyecanlandırarak zincirleme etki tepki bağını kurmalı, tartışmayı canlı bir hava içinde sürdürmeye çaba harcamalıdır. Etkili bir beyin fırtınası veya tersine beyin fırtınası sürecinin
oluşabilmesi, başlıca dört faktöre bağlıdır.
1. Beyin fırtınası esnasında öğrencilerin ileri sürdükleri fikirler asla eleştirilmemelidir. Çünkü, öğrencilerin, hayal güçlerini rahatça kullanabilmeleri için düşüncelerinden dolayı yargılanacakları endişelerini taşımamaları gerekir.
2. Beyin fırtınası esnasında öğrencilerde sınırsız düşünme özendirilmelidir. Dolayısıyla, öğretmen için öğrencilerin ürettikleri fikirlerin acayip veya tuhaf olması pek önem arz etmez; aksine bu tür fikirler özendirilir. Çünkü beyin fırtınası esnasında ortaya atılan olağandışı fikirler problemlere yeni çözüm yolları üretmek için gereklidir.
3. Beyin fırtınasıesnasında öğrencilerin fikirlerinde genellikle nitelik yerine nicelik aranmalıdır. Bu nedenle, beyin fırtınasımodeli uygulanırken öğrencilerin karşılaştıkları probleme ilişkin olarak iyi bir çözüm üretme olasılığını arttırmak için, onların mümkün olduğu kadar çok sayıda fikir üretmelerini cesaretlendirmek temel prensiptir.
Beyin Fırtınasını Kullanırken Yapılması Gerekenler:
Beyin fırtınasını kullanırken yapılması gerekenler maddeler biçiminde sıralanabilir;
1. Gürültülü bir ortam oluşturmaya çalışın.
2. Kahkaha seslerinin duyulmasına izin verin.
3. Akla yakın olmayan ve uçuk fikirlerin ifade edilmesine izin verin.
4. Ortaya atılan fikirleri büyük kağıtlara yazın.
5. Değerlendirmenin zamanı gelince başlamasını sağlayın.
6. Beyin fırtınasını yöneteninde yapacağı değerlendirmenin zamanını bekleyin.
7. Düşüncelerin değişik biçimlerde ifade edilmesine izin verin.
8. Tekrarlamaları belirleyin, bir düşüncenin ikinci ifade edilişindeki farkları anlamaya çalışın.
9. Beyin fırtınasıyla yeni tanışanlara önlerindeki engelleri anlatın.
10. Çalışmaya katılan, yaş ve konum bakımından kıdemli grup elemanlarına önceden hazırlayıcı brifing verin.
11. Ortaya konan bütün düşünceleri sırasıyla numaralandırın.
12. Çalışmayı hep akla en gelmeyecek düşünceyle bitirin.
13. Sorunun ilk seçilen yeniden tanımlaması artık fikir üretimine yardımcı olamamaya başladığında, mutlaka ikinci bir yeniden tanımlama seçin.
15. “Nasıl?” diye başlayan soruların hep anlamlı cümleler olmasına dikkat edin.
16. Çalışmanın serbest ve neşeli bir ortamda yürütülebilmesini sağlamak için, ısınma turu uygulamasından yararlanın.
Beyin Fırtınasını Kullanırken Yapılmaması Gerekenler:
Beyin fırtınasını kullanırken yapılmaması gerekenler ise şöyledir;
1. Asla teyp kullanmayın.
2. Söylenenleri Kaydetmek için yazıtahtasından yada saydamlardan yararlanmayın.
3. Sürece katılanlardan hiç kimseyle dalga geçmeyin.
4. Çalışmaya fiilen katılmayan hiç kimsenin süreci izlemesine izin vermeyin.
5. Çalışmaların dışarıdan gelenlerce kesintiye uğratılmasına meydan vermeyin.
6. Üzeri kaydedilen önerilerle dolan kağıtların tersini kullanmayın.
7. Başlangıçtaki tartışmada fazla zaman harcamayın, çok fazla ayrıntıya girilmesine olanak vermeyin.
8. Artık verimli olmamaya başlamış bir çalışma sürecini zorlayarak devam ettirmeye çalışmayın.
Beyin Fırtınası Tekniğini Uygulama Örnekleri:
Beyin fırtınası ile tartışılacak konu ya da sorunlara örnek olarak şunlar verilebilir: Öğrenme yetersizliği nedir? Bisküvi fabrikasındaki pazarlama sorunları nasıl çözülür? Daha hızlı daha yavaştır. Örneğin… Dedikodu nasıl yok edilir? Mektup açacağı başka hangi amaçla kullanılabilir? Kentlere göçü önlemenin yolları nelerdir? Müzeler eğitimde daha işlevsel olarak kullanılabilir mi? İzci liderlerinin kendilerine özgü yön bulma yöntemleri nelerdir?
KAYNAKLAR
1. ÖZDEN Yüksel, Öğrenme ve Öğretme PegemA yayıınclık
2. SABAN Ahmet, Öğrenme – Öğretme Süreci, Nobel yayıncılık 2002
3. ÜN AÇIKGÖZ Kamile, Aktif Öğrenme, Eğitim Dünyası Yayınları 2003
4. ÜSTÜNDAĞ Tülay, Yaratıcılığa Yolculuk, PegemA Yayıncılık 2002